Mikroplastik, czyli wszechobecne drobne cząsteczki plastiku, staje się obecnie jednym z największych zanieczyszczeń naszej planety i – co za tym idzie – wyzwań ekologicznych naszych czasów. Obecny niemal wszędzie – od głębin oceanów po wodę z kranu lub wodę butelkowaną – stanowi zagrożenie nie tylko dla środowiska, ale także dla naszego zdrowia.
Skąd jednak pochodzi mikroplastik, jak dostaje się do wody i czy możemy go całkowicie uniknąć? W tym artykule przyjrzymy się tym kwestiom, a także skutkom dla zdrowia oraz możliwym sposobom minimalizowania jego obecności w wodzie pitnej.
Czym jest mikroplastik?
Choć mogłoby się wydawać, że mikroplastik to stosunkowo nowe zagadnienie, po raz pierwszy pojęcie mikroplastiku pojawiło się w dyskusjach publicznych już w 1972 roku. Przez niemal pół wieku temat ten nie tylko nie został zapomniany, ale zyskał na znaczeniu, stając się jednym z kluczowych wyzwań współczesności.
Obecnie mikroplastik, czyli bardzo małe cząsteczki plastiku, jest powszechnie wykrywany w wodzie, glebie, a nawet w żywności, co budzi uzasadnione obawy o jego wpływ na zdrowie ludzi i środowisko. Źródła podają różną wielkość tych drobin – według jednych mikroplastik to cząstki o średnicy mniejszej niż 1, a według innych mniejszej niż 5 milimetrów. Najmniejsze cząstki plastiku noszą nazwę nanoplastiku i mają rozmiar od 1 do 1000 nanometrów (nm). Dla porównania, jeden nanometr stanowi jedną tysięczną mikrometra, co sprawia, że cząstki nanoplastiku są tak małe, że pozostają niewidoczne dla ludzkiego oka, a ich wielkość można porównać do rozmiarów wirusów.
Mikro- i nanoplastik może powstawać celowo, jako mikrogranulki dodawane do różnych produktów (mikroplastik pierwotny), lub pochodzić z degradacji większych fragmentów tworzyw sztucznych, np. włókien tkanin syntetycznych lub opon (mikroplastik wtórny). Te niewielkie fragmenty są niemal niewidoczne gołym okiem, co utrudnia ich identyfikację i usuwanie. Więcej na temat mikroplastiku i nanoplastiku dowiesz się z naszego artykułu Mikroplastik ABC. Wszystko, co musisz o nim wiedzieć.
Jak mikroplastik trafia do wody?
Spora część tworzyw sztucznych, pochodzących z różnych źródeł, trafia niestety do wody. Dowiedz się, w jaki sposób.
Przemysł kosmetyczny i higieniczny
Mikroplastik pierwotny jest obecny w wielu produktach, takich jak peelingi, pasty do zębów czy żele pod prysznic – w formie mikrogranulek. Po spłukaniu trafia do kanalizacji, a oczyszczalnie ścieków często nie są w stanie go w pełni usunąć.
Pranie syntetycznych tkanin
Podczas prania ubrań wykonanych z materiałów takich jak poliester, akryl czy nylon, uwalniają się mikrowłókna. Te drobne cząstki dostają się do wody odpływowej, a stamtąd duża jego część trafia do oceanów i rzek.
Degradacja plastiku w środowisku
Większe odpady plastikowe, np. butelki, torby czy opakowania, ulegają rozdrobnieniu pod wpływem promieni UV, wiatru i fal, tworząc mikroplastik wtórny. Ten proces jest szczególnie intensywny w środowisku morskim.
Zanieczyszczenia z opon
Podczas jazdy samochodami drobiny gumy z opon ścierają się i trafiają na drogi, skąd deszcz spłukuje je do cieków wodnych.
Rolnictwo i nawozy
Mikroplastik dostaje się również do gleby i wody poprzez stosowanie nawozów organicznych (np. osadów ściekowych), które mogą zawierać cząsteczki plastiku.
Przemysł i transport wodny
Wycieki i odpady generowane przez przemysł, a także straty podczas transportu granulek plastiku, wprowadzają mikroplastik bezpośrednio do środowiska wodnego.
Te różnorodne źródła powodują, że mikroplastik jest obecny we wszystkich wodach, zarówno tych naturalnych, jak i wodociągowych. Według szacunków w wodach powierzchniowych na całym świecie – obejmujących oceany, morza, rzeki, jeziora, rozlewiska i bagna – znajduje się już kilkaset tysięcy ton mikroplastiku i ilość ta stale rośnie.
Czy mikroplastik znajduje się w wodzie z kranu?
Tak, mikroplastik niestety występuje w wodzie kranowej, co wynika z niedoskonałości procesów uzdatniania wody. Badania nad obecnością mikroplastiku w wodzie pitnej są nieliczne, jednak analiza przeprowadzona przez Kosutha i współpracowników w 2018 roku wykazała, że aż 81% z 159 przebadanych próbek wody pitnej zawierało mikroplastik. W Europie wykryto go w 72,2% próbek wody z kranu. Cząstki miały różne rozmiary i kształty, a ich ilość była większa w wodach powierzchniowych niż w gruntowych.
Obecność mikroplastiku w wodzie butelkowanej – mit czy fakt?
Jak pokazały liczne badania: butelkowana woda jest zanieczyszczona mikroplastikiem. W 2018 roku przeprowadzono jedno z największych badań w tej dziedzinie, zlecone przez organizację Orb Media. Naukowcy przebadali ponad 250 próbek wody z butelek plastikowych PET różnych marek z 9 krajów i stwierdzili obecność cząstek mikroplastiku w 93% próbek. W litrze wody mineralnej wykrywano średnio 10 fragmentów plastiku większych niż grubość ludzkiego włosa oraz 300 drobinek mniejszych. Ze względu na ograniczenia technologiczne nie było jednak możliwości zidentyfikowania jeszcze mniejszych cząsteczek, czyli nanoplastiku w wodzie butelkowanej.
W 2024 roku opublikowano nowe badania, które wykorzystały zaawansowaną technologię umożliwiającą identyfikację także nanoplastiku. Badacze mogli znaleźć wreszcie odpowiedź na pytanie, ile nanoplastiku jest w wodzie butelkowanej. Wyniki pokazały, że w wodzie butelkowanej zawartość mikro- i nanoplastiku jest znacznie większa, niż wcześniej przypuszczano. Analiza trzech marek wody z USA ujawniła, że w jednym litrze wody butelkowanej znajdowało się od 110 tysięcy do 370 tysięcy cząstek plastiku, z czego średnio 240 tysięcy stanowiły mikro- i nanocząsteczki. Ta ilość plastiku przemawia za rezygnacją z kupowania wody w butelkach.
Jak mikroplastik trafia do wody butelkowanej?
Zastanawiasz się, skąd mikroplastik w wodzie butelkowanej? Trafia on do niej najczęściej poprzez:
- Proces produkcji opakowań: Plastikowe butelki i nakrętki mogą uwalniać drobiny mikroplastiku podczas formowania, napełniania i zakręcania.
- Transport i przechowywanie: Tarcie i degradacja materiałów opakowań stosowanych w produkcji w czasie przechowywania lub transportu również przyczyniają się do uwalniania mikroplastiku.
Zagrożenie wynikające z obecności mikroplastiku w wodzie budzi rosnące zaniepokojenie naukowców i konsumentów, ponieważ cząsteczki te są spożywane.
Jak mikroplastik w wodzie wpływa na zdrowie?
Obecność mikroplastiku w wodzie pitnej budzi poważne obawy dotyczące jego wpływu na zdrowie człowieka. Choć badania w tej dziedzinie są wciąż na wczesnym etapie, wiemy już, że picie wody zanieczyszczonej mikroplastikiem jest szkodliwe dla człowieka z kilku powodów.
Zacznijmy od tego, że mikroplastik zawiera toksyczne substancje, takie jak stabilizatory, barwniki, plastyfikatory czy środki przeciwutleniające, które przenikają do organizmów żywych, w tym ludzi. Dodatkowo przyciąga on i akumuluje wiele szkodliwych substancji, takich jak:
- Metale ciężkie (np. ołów, kadm), które mogą się kumulować w organizmach
- WWA (wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne) o działaniu rakotwórczym
- PBDE (polibromowane etery difenylowe) i PCB (polichlorowane bifenyle), powodujące problemy zdrowotne, w tym nowotwory
- DDT i inne pestycydy, które mają szkodliwe skutki dla środowiska i zdrowia
- Substancje trwałe, jak nonylofenol i bisfenol A, wykorzystywane w detergentach i opakowaniach.
Ponadto mikroplastik stanowi siedlisko dla bakterii i patogenów, które mogą zanieczyszczać wodę i przenikać do organizmów. Mikroplastik to taki „koktajl chemiczny” lub „koń trojański” wprowadzający do organizmu liczne toksyny i patogeny.
Jak mikroplastik oddziałuje na organizm? Choć badania w tej dziedzinie wciąż są ograniczone, dotychczas potwierdzono, że mikro- i nanoplastik ma szkodliwy wpływ na zdrowie człowieka. Cząsteczki plastiku o wielkości mniejszej niż 150 μm mogą łatwo przedostawać się do organizmu, przenikając z jelit do układu limfatycznego i krwionośnego, a stamtąd do układu hormonalnego i wpływać na gospodarkę hormonalną.
Mikroplastik może wywoływać toksyczne efekty, takie jak m.in. stres oksydacyjny, uszkodzenia tkanek czy reakcje zapalne. Obecność tych cząstek w organizmie wiąże się również z ryzykiem zaburzeń hormonalnych, które mogą prowadzić do poważniejszych problemów zdrowotnych.
Ponadto wykazano, że mikroplastik może gromadzić się w narządach takich jak wątroba, nerki, a nawet mózg, co rodzi obawy o jego długofalowe konsekwencje dla zdrowia.
Zadbaj o swoje zdrowie – filtruj wodę!
Świadomość, że woda z kranu może zawierać mikroplastik, rodzi pytanie: czy można ograniczyć jego obecność i zminimalizować negatywny wpływ na zdrowie? Odpowiedź brzmi: tak. Kluczem do pozbycia się mikroplastiku jest korzystanie z filtrów do wody w domu. W tym zakresie wyróżniają się filtry Pentair Everpure 2FC i 2FC-S, które jako pierwsze uzyskały certyfikat NSF, potwierdzający ich zdolność do usuwania mikroplastiku.
Pentair Everpure 2FC-S / 2FC – zaawansowane filtry do wody
Filtry 2FC-S i 2FC oferują niezwykle precyzyjną filtrację, usuwając cząsteczki o wielkości nawet 0,2 mikrona, w tym mikroplastik, zabrudzenia organiczne czy bakterie. Wyposażone w wysokiej jakości filtr przepływowy, gwarantują efektywność bez strat wody, oczyszczając do 22 tysięcy litrów.
Jak działa filtr Pentair Everpure?
Proces oczyszczania wody składa się z trzech etapów:
- Filtracja wstępna – usuwa cząsteczki o wielkości do 0,2 mikrona, w tym mikroplastik, piasek, muł, rdzę i bakterie.
- Filtracja mechaniczna – eliminuje pasożyty.
- Filtracja węglowa – redukuje chlor, związki organiczne, metale ciężkie i pestycydy.
Model 2FC-S dodatkowo zapobiega osadzaniu się kamienia, jednocześnie zachowując w wodzie cenne minerały, takie jak wapń i magnez. Dzięki temu woda jest nie tylko czysta, ale również smaczna i zdrowa.
Uniwersalne zastosowanie
Filtry Pentair Everpure to idealne rozwiązanie dla domów, biur i restauracji, wszędzie tam, gdzie liczy się najwyższa jakość wody. Są dostępne zarówno jako samodzielny produkt, jak i w zestawie zawierającym głowicę Pentair 1QL, zawór John Guest, wylewkę DeLux (chrom lub satyna) oraz 3 metry wężyka.
W naszej ofercie znajdziesz zarówno filtry, jak i komplety montażowe, które pozwolą cieszyć się czystą wodą każdego dnia.
Kawa bez cząsteczek mikroplastiku
W naszej ofercie dostępne są także gotowe kawy cold brew, przygotowywane z najlepszej jakości ziaren oraz czystej wody, wolnej od mikroplastiku. Dzięki zastosowaniu zaawansowanego systemu filtracji, każda butelka naszego cold brew gwarantuje intensywny aromat, wyrazisty smak i pewność, że nie zawiera zanieczyszczeń będących skutkiem rozpadu tworzyw sztucznych.
Proponujemy różnorodne rodzaje kawy macerowanej, stworzonej z ziaren pochodzących z renomowanych plantacji w Etiopii, Brazylii, Kenii, Kolumbii oraz innych uznanych regionów kawowych. W ofercie znajdują się również cold brew w wersjach smakowych, takich jak waniliowe czy z nutami owocowymi.
Zapraszamy do odkrywania bogactwa smaków i aromatów, stworzonych z troską o czystość i jakość każdego składnika.
Źródła:
- Review Article Microplastics in water: Occurrence, fate and removal Shaneel Chandra a,b,* , Kerry B. Walsh
- Exploring correlations between microplastics, microorganisms, and water quality in an urban drinking water source Wenyu Zhao a,b,* , Jinfeng Jiang c , Mengyue Liu a , Tianzi Tu a , Lijun Wang d , Shengwei Zhang
- Microplastics in drinking water: A review on methods, occurrence, sources, and potential risks assessment ☆ Author links open overlay panelLing Yang a, Shichang Kang a b, Xi Luo a b, Zhaoqing Wang
- Microplastics in water resources: Global pollution circle, possible technological solutions, legislations, and future horizon – Author links open overlay panelSaeed S. Albaseer a 1, Hussein E. Al-Hazmi b 1, Tonni Agustiono Kurniawan c, Xianbao Xu b, Sameer A.M. Abdulrahman d, Peyman Ezzati e, Sajjad Habibzadeh f, Henner Hollert a, Navid Rabiee g, Eder C. Lima h, Michael Badawi i, Mohammad Reza Saeb
- Emerging pollutants wyzwaniem dla gospodarki wodno-ściekowej, Agata Rosińska, Wydawnictwo Politechniki Częstochowskiej, 2022
