W ostatnich latach coraz więcej uwagi poświęca się zagadnieniu, jakim jest mikroplastik. Mowa o drobinach plastiku mniejszych niż 5 mm, które trafiają do środowiska, a ostatecznie także do naszego jedzenia. Czy zdajemy sobie sprawę, jak dużo plastiku może znajdować się w codziennej żywności? Od ryb i owoców morza, przez sól kuchenną, aż po wodę pitną – obecność tych mikroskopijnych cząstek staje się coraz bardziej powszechna.

Jakie mogą być skutki spożywania mikroplastiku dla naszego zdrowia? Czy istnieją sposoby, by ograniczyć jego obecność w diecie? Przeczytaj nasz artykuł, by dowiedzieć się więcej na ten temat.

Mikroplastik – co to jest?

Mikroplastik to maleńkie cząsteczki plastiku wszechobecne w środowisku. Można je podzielić na dwie główne kategorie: mikroplastik pierwotny i wtórny. Pierwotny mikroplastik to gotowe mikrocząsteczki wytwarzane np. w przemyśle kosmetycznym jako granulki stosowane w pastach do zębów, peelingach czy żelach pod prysznic. Z kolei mikroplastik wtórny powstaje w wyniku rozpadu większych przedmiotów z tworzyw sztucznych na drobne cząstki plastiku. Mowa tu o plastikowych opakowaniach żywności, butelkach PET, torbach czy sieciach rybackich, które uwalniają mikrocząstki plastiku pod wpływem promieniowania UV, temperatury i działania mechanicznego.

Ważne jest także rozróżnienie na mikroplastik oraz nanoplastik. Różne źródła podają odmienne definicje dotyczące rozmiaru tych cząsteczek – niektóre uznają mikroplastik za drobiny o średnicy poniżej 1 milimetra, podczas gdy inne za granicę przyjmują 5 milimetrów. Z kolei najdrobniejsze fragmenty plastiku określane są jako nanoplastik, którego rozmiary mieszczą się w przedziale od 1 do 1000 nanometrów (nm). Nanoplastiki są tak mikroskopijne, że nie można ich dostrzec gołym okiem, a ich wymiary są porównywalne do wielkości wirusów.

Mikroplastiki trafiają do gleby, powietrza, wody morskiej, a nawet lodów Arktyki. Ich mikroskopijne wymiary sprawiają, że mogą być łatwo połykane przez organizmy żywe, w tym zwierzęta, które trafiają później do łańcucha pokarmowego człowieka. Nie rozkładają się biologicznie, co oznacza, że pozostają w środowisku przez dziesiątki, a nawet setki lat.

Jak mikroplastik dostaje się do żywności?

Plastik przenika do produktów żywnościowych na wiele sposobów. Jednym z głównych źródeł są morza i oceany, gdzie cząstki plastiku trafiają z odpadów przemysłowych, ścieków czy rozkładających się tworzyw sztucznych. Organizmy morskie, takie jak ryby, skorupiaki i małże, często je połykają, myląc je z pokarmem. Tą drogą – w mięsie ryb lub w owocach morza – mikroplastik trafia na nasze talerze.

Kolejnym źródłem są produkty rolnicze. Cząstki plastiku obecne w glebie – na przykład z rozkładających się folii rolniczych czy nawozów zawierających osady ściekowe – mogą przedostawać się do uprawianych roślin, owoców i warzyw. Mikroplastik znajduje się także w wodzie pitnej, zarówno tej butelkowanej, jak i z kranu, co potwierdzają liczne badania próbek wody.

Niektóre produkty spożywcze mogą zanieczyszczać się plastikiem w trakcie ich produkcji, przetwarzania lub pakowania. Plastikowe opakowania i pojemniki, zwłaszcza w przypadku kontaktu z gorącymi lub tłustymi potrawami, mogą uwalniać drobiny plastiku do żywności. Nawet sól kuchenna nie jest wolna od tego zanieczyszczenia – badania wykazały, że zarówno sól morska, jak i kamienna może być zanieczyszczona mikroplastikami, pochodzącymi z wody używanej w procesie produkcji.

Obecność mikroplastiku w żywności dla niemowląt – prawda czy mit?

Badania nad obecnością mikroplastiku w środowisku oraz jego potencjalnym wpływem na zdrowie ludzi przynoszą coraz więcej niepokojących informacji. Jednym z obszarów szczególnego zainteresowania naukowców stała się żywność dla niemowląt. Ze względu na delikatność organizmu dziecka i intensywny rozwój we wczesnych latach życia, rodzice oraz eksperci coraz częściej zastanawiają się, czy drobne cząstki plastiku mogą przenikać do pokarmu najmłodszych i czy spożycie ich może mieć negatywny wpływ na ich zdrowie.

Niestety, rosnąca liczba dowodów naukowych wskazuje, że mikroplastik może znajdować się w różnych produktach spożywczych, w tym w mleku modyfikowanym, przetworzonej żywności czy napojach. Najczęściej wykrywane polimery to poliamid, polietylen, polipropylen oraz poli(tereftalan etylenu). Cząstki występowały w różnych formach, takich jak włókna, fragmenty czy cienkie warstwy, i charakteryzowały się zróżnicowaną kolorystyką, obejmującą m.in. przezroczyste, czarne oraz brązowe odcienie.

Głównymi źródłami zanieczyszczeń mogą być procesy produkcji, opakowania plastikowe oraz urządzenia wykorzystywane do przygotowywania posiłków. Przykładowo, gotowanie w plastikowych butelkach lub podgrzanie pokarmu w kuchence mikrofalowej w plastikowych pojemnikach może prowadzić do uwalniania mikroplastików do pożywienia.

Chociaż obecność cząstek tworzyw sztucznych w produktach żywnościowych dla dzieci wciąż wymaga dalszych badań, niektóre analizy sugerują, że niemowlęta mogą być narażone na wyższe stężenia niż dorośli. To wynik specyficznego stylu karmienia – częstego kontaktu z plastikowymi butelkami czy jednorazowymi łyżeczkami. Na razie naukowcy nie dysponują jednoznacznymi dowodami na to, jak te cząstki wpływają na zdrowie niemowląt, jednak wskazują na potencjalne ryzyko związane z akumulacją substancji wykazujących toksyczność w organizmie.

Dyskusja nad zagrożeniem i szkodliwością mikroplastiku dla najmłodszych nie jest jednoznaczna – wciąż brakuje badań o dużej skali, które pozwoliłyby na wyciągnięcie ostatecznych wniosków. Tymczasem eksperci zalecają ostrożność, m.in. ograniczenie używania plastikowych pojemników, przyborów kuchennych czy wybieranie produktów pakowanych w szkło lub inne alternatywne materiały. Warto również zwracać uwagę na oznaczenia i certyfikaty bezpieczeństwa, które mogą pomóc w wyborze produktów o wyższych standardach jakości.

Jak mikroplastik wpływa na zdrowie i czy jest szkodliwy dla zdrowia?

Wpływ mikroplastiku na organizm to temat, który wciąż budzi wiele pytań i wymaga dalszych badań. Pełne konsekwencje jego obecności nie są jeszcze w pełni poznane. Istnieją jednak obawy, że może on wpływać negatywnie na zdrowie zarówno poprzez swoje fizyczne właściwości, jak i substancje chemiczne i mikroorganizmy, które przenosi.

Potencjalne zagrożenia związane z plastikiem w pożywieniu

Cząsteczki o rozmiarze poniżej 150 μm z łatwością przenikają do organizmu, przemieszczając się z jelit do układu limfatycznego i krążenia, a następnie mogą oddziaływać na układ hormonalny. W przewodzie pokarmowym mogą powodować podrażnienia i stany zapalne w wyniku kontaktu z błoną śluzową jelit. Mogą także wywoływać stres oksydacyjny, uszkodzenia tkanek oraz reakcje zapalne. Ich obecność w organizmie może również zaburzać funkcje hormonalne, co potencjalnie prowadzi do kolejnych problemów zdrowotnych. Badania pokazują, że cząstki tworzyw sztucznych mogą gromadzić się w różnych narządach, takich jak wątroba, nerki, a nawet mózg, co wzmacnia obawy dotyczące jego długoterminowego wpływu na zdrowie człowieka.

Toksyczne substancje chemiczne

Mikroplastik może działać jak nośnik toksycznych substancji, takich jak pestycydy, metale ciężkie czy plastyfikatory (np. ftalany i bisfenol A). Substancje te, uwalniane w organizmie, mogą zakłócać funkcjonowanie układów hormonalnego, nerwowego i odpornościowego. Przykładowo, ftalany są znane jako substancje zaburzające gospodarkę hormonalną, co może prowadzić do problemów z płodnością, rozwojem płodu czy chorobami tarczycy.

Reakcje immunologiczne

Kontakt organizmu z mikroplastikiem może także wywoływać reakcje immunologiczne. W wyniku interakcji z układem odpornościowym cząsteczki plastiku mogą prowadzić do przewlekłego stanu zapalnego, który jest związany z wieloma chorobami, w tym cukrzycą typu 2, miażdżycą czy nowotworami.

Potencjalne długoterminowe skutki

Największym wyzwaniem w ocenie zagrożeń wynikających z obecności mikroplastiku w organizmie jest brak długoterminowych badań na dużą skalę. Na ten moment nie wiadomo, czy jego akumulacja w organizmie może prowadzić do poważniejszych schorzeń, takich jak neurodegeneracja, nowotwory czy choroby autoimmunologiczne. Badania wciąż trwają i choć dostarczają coraz więcej dowodów na potencjalną szkodliwość mikroplastiku, wciąż pozostaje wiele pytań bez odpowiedzi.

Co możemy zrobić?

Zanim pojawią się jednoznaczne odpowiedzi, warto podejmować działania, które mogą zmniejszyć ekspozycję na drobiny plastiku. Unikanie produktów w plastikowych opakowaniach, filtrowanie wody pitnej czy wybór ekologicznych metod produkcji żywności to kroki, które mogą pomóc w minimalizowaniu ryzyka. Więcej na ich temat przeczytasz poniżej.

Plastik w wodzie pitnej – jak się go pozbyć?

Jak już wcześniej wspomnieliśmy, są doniesienia naukowe na temat tego, że woda z kranu zawiera mikroplastik, jednak istnieje sposób, aby go ograniczyć – domowe filtry do wody. Szczególnie wyróżniają się modele Pentair Everpure 2FC i 2FC-S, które jako pierwsze uzyskały certyfikat NSF, potwierdzający ich skuteczność w usuwaniu mikroplastiku.

Filtry te eliminują cząsteczki o wielkości nawet 0,2 mikrona, w tym mikroplastik, zabrudzenia organiczne i bakterie, a także redukują chlor, metale ciężkie i pestycydy. Model 2FC-S dodatkowo chroni przed osadzaniem się kamienia, zachowując minerały jak wapń i magnez. Filtry te są uniwersalne, idealne do domów, biur i gastronomii, a ich wydajność sięga 22 tysięcy litrów. Znajdziesz je w ofercie naszego sklepu.

Kawa bez toksycznego mikroplastiku

Oferujemy również kawy cold brew, przygotowywane z ziaren najwyższej jakości i wody pozbawionej mikroplastiku dzięki zaawansowanemu systemowi filtracji. W naszej ofercie znajdziesz różnorodne smaki i aromaty, które gwarantują wyjątkowe doznania smakowe i są wolne od zanieczyszczeń.

Mikroplastik w żywności. Podsumowanie

Obecność plastiku, który przedostaje się do jedzenia, to rosnący problem, który może mieć długofalowe skutki dla zdrowia. Choć naukowcy wciąż badają pełen zakres wpływu jego kontaktu z żywnością na organizm, istnieją dowody na to, że mikroplastiki mogą przenosić toksyczne substancje, takie jak metale ciężkie czy związki chemiczne zakłócające gospodarkę hormonalną. Drobiny plastiku, które trafiają do układu pokarmowego, mogą także powodować stany zapalne i kumulować się w organizmie.

Aby zmniejszyć negatywny wpływ mikroplastiku na zdrowie, warto wdrożyć kilka prostych nawyków. Unikajmy podgrzewania jedzenia w plastikowych pojemnikach i zastąpmy plastikowe butelki szklanymi lub metalowymi. Wybierajmy produkty pakowane w materiały inne niż plastik, takie jak papier czy szkło, i korzystajmy z filtrów do wody, które skutecznie usuwają drobiny plastiku.